اغلب دانش آموزان، دانشجويانو علاقه مندان آموزشي از مربيان و استادان خود بارها پرسش مي کنند که چگونه مطالعهکنيم تا مطالب را بهتر در ذهن سازماندهي کنيم؟ صبح زود مطالعه کنيم يا شب هنگام؟ باصداي بلند مطالعه کنيم يا به آهستگي مطالب را مرور کنيم؟ پيشکسوتان فرهنگي نيز باتوجه به تجربيات و روش هاي علمي شيوه هايي را توصيه مي کنند. مطلب زير از کتابزمينه روانشناسي "هيلگارد" تهيه شده که مي تواند پاسخگوي برخي از پرسش هاي مربوط بهشيوه هاي مطالعاتي باشد. با هم اين مطلب را مرور مي کنيم:اساس امر مطالعه و خواندنبدون فراموشي، يادگيري و حافظه است. در اين جا با تکنيک" PQRST"  که مخفف آن درزبان لاتين، " Preview " مرور اجمالي، " Question " سوال، " Read " خواندن،"Self-recitation" تلقين و تکرار" Test" آزمون است آشنا مي شويد.


مرحله P (مرور اجمالي): در اولين گام مطالعه، مروري اجمالي بر کل مطالب مورد مطالعه کنيد تااز موضوعهاي اصلي آن تصوري پيدا کنيد. اين کار را مي توان با خواندن رئوس مطالب وسپس گفتارهاي اصلي و تصاوير و عکس هاي آن انجام داد. مهمترين جنبه مرحله مروراجمالي اين است که مي توان خلاصه مطالب را در پايان هر فصل به دقت خواند و در موردهر يک از نکاتي که در اين خلاصه آمده است تامل کرد. خواه ناخواه به ذهنتان خطور ميکند که بايد پس از خواندن مطالب جواب را پيدا کرده باشيد و دستاورد اين مرحله، بهدست آوردن ديد کلي نسبت به عناوين فصل ها و نحوه سازماندهي آنهاست. مرحله Q (پرسشکردن): عناوين اصلي مطالب را به يک يا چند پرسش تبديل کنيد؛ پرسش هايي که با خواندنآن گفتارها، به پاسخ آنها دست مي يابيد. بايد از خود بپرسيد: " مطالب عمده اي کهمولف مي خواهد در اين گفتار بيان کند، چيست؟"

 
مرحله R (خواندن): در اين مرحله،گفتار مورد نظر رابا دقت به معناي آن بخوانيد و بکوشيد جواب پرسش هايي را که درمرحله Q مطرح کرده بوديد بيابيد، لذا بايد در مورد آنچه که در دست مطالعه داريدتامل کنيد و آن را به مطالب ديگري که مي دانيد ارتباط دهيد. پس مي توان واژه ها ياعبارات کليدي را در متن علامت زد. اصولا مي بايست 10 الي 15 درصد متن را علامت زدزيرا در اين مرحله، هدف اين است که واژه ها يا مطالب اصلي متن مشخص شود تا بعدبتوانيد آنها را مرور کنيد. تا وقتي تمام گفتار و مطالب کليدي آن را نخوانده ايديادداشت برنداريد اين کار کمک مي کند اهميت نسبي هر نکته را دريابيد.


مرحله S (تلقين و تکرار): پس از به پايان رساندن مطالعه مطالب بکوشيد تا نکات عمده آن را بهياد آوريد و اطلاعاتي را که در آن مطرح شده است از حفظ بيان کنيد، درس پس دادن بهخود، روش بسيار موثري براي تثبيت مطالب در حافظه است. مطالب را به زبان خودتان بيانکنيد و اطلاعات مطرح شده را از حفظ بگوييد. در نبود افراد بهتر است با صداي بلنداين کار را انجام دهيد اما اگر افراد ديگري هم حضور دارند مي توانيد اين کار را درذهنتان انجام دهيد. مطلب را با متن مقابله کنيد تا مطمئن شويد که آنها را درست وکامل به ياد آورده ايد. با تکرار يا از برکردن مطالب، متوجه مي شويد که چه چيزهاييرا به خاطر نسپرده ايد. اين کار به شما کمک مي کند تا اطلاعات را در ذهن خودسازماندهي کنيد. پس از آنکه گفتار اولي به پايان رسيد مي توانيد به گفتار بعديبپردازيد و باز هم مراحل S.R.Q را در مورد آن به کار بنديد. همين روش را تا پايانگفتارهاي يک فصل اعمال کنيد.

 

مرحله T (آزمون): پس از پايان مطالعه يک فصل، بايد ازخودتان امتحان بگيريد و کل مطالب فصل را مرور کنيد. بنابراين يادداشت هاي خود رادوره کنيد و ببينيد که آيا نکات اصلي را به ياد مي آوريد يا نه؟ بکوشيد تا دريابيدکه مطالب مختلف فصلها چه ارتباطي با هم دارند؟ در مرحله T ، ممکن است براي يافتنمطالب و نکات کليدي به کل فصل مراجعه کنيد و در اين مرحله بايد خلاصه فصل ها رابخوانيد، همچنين به هر مدخلي جزئيات بيشتري بيفزائيد. مرحله T را نبايد به شبامتحان موکول کرد، بهترين زمان براي اولين مرور هر فصل، بلافاصله پس از خواندن آناست. پژوهشهاي انجام شده نشان مي دهد که روش (PQRST) بسيار مفيد بوده است، به گونهاي که بر روخواني ساده مطالب فصل، از ابتدا تا انتها ارجحيت دارد، مرحله تلقين وتکرار در اين روش بسيار مهم است. به جاي چند بار خواندن مطالب بخش عمده زمان مطالعهرا براي حفظ کردن فعالانه مطالب صرف کنيد. بر اساس پژوهشهاي انجام شده، خواندن دقيقخلاصه مطالب هر فصل، پيش از خواندن آن، بهره وري مطالعه را بسيار بيشتر مي کند. خواندن خلاصه هر فصل سبب مي شود که کل مطالب آن در ذهن سازماندهي شود. حتي اگرنخواهيد از تمام مراحل روش (PQRST) پيروي کنيد خوب است به اهميت تلقين و تکرار وخواندن خلاصه مطلب فصل براي ورود به مطلب توجه خاصي مبذول کنيد.


روح الهآقاصالح